لیبل‌های ایستک با افست ورقی روی کاغذ گلاسه چاپ می‌شوند، چه در ترکیه، چه در ایران. سری‌های اول لیبل‌های ایستک در کشور آلمان چاپ می‌شد و بعد کم‌کم به دلیل هزینه‌های زیاد تولید و حمل و نقل و نیز بالا رفتن حجم تولید محصولات شرکت و ضرورت کوتاه کردن زمان رسیدن بسته‌های لیبل از آلمان، تصمیم به سفارش چاپ به ترکیه گرفته شد.

جنس استفاده شده برای ورق لیبل، متالایز است و بهترین روش چاپ بر روی متالایز، چاپ UV است، این لیبل‌ها با افست UV چاپ می‌شوند.

چاپخانه‌هایی هم در ایران هستند که دستگاه چاپ افست UV دارند، اما مساله اصلی، دستگاه پانچ لیبل‌هاست که از این نظر در ایران محدودیت‌هایی داریم. شرکت رایان پردازش، دستگاه چاپ UV و دستگاه پانچ را دارد و درصدی از کارهای شرکت هم که در ایران چاپ می‌شوند، توسط این شرکت انجام می‌شود. همانطور که گفته شد چاپخانه‌های بسیاری در ایران می‌توانند این لیبل‌ها را چاپ کنند، اما دستگاه پانچ آن را ندارند. به همین علت و نیز از لحاظ کیفیت و به موقع تحویل دادن کار، صاحبان ایستک، سفارش کار به کشور ترکیه را، مسیری مطمئن‌تر یافته‌اند.

 

به نظر می‌رسد در لیبل‌های چند سال پیش، از رنگ Spot استفاده می‌شد، ولی حالا این رنگ‌های اختصاصی کمتر به چشم می‌خورند.

 کار چاپی لیبل‌های کاغذی چاپ ترکیه در مجموع 6 رنگ بود. چهار رنگ اصلی برای میوه‌ها و طرح‌های روی کار، به اضافه رنگ سفید و یک رنگ Spot برای زمینه که برای هر طعم رنگ زمینه (Spot) خاصی استفاده می‌شد. اما در کارهای چاپ شده در ایران به علت 5 رنگ (به جای 6 رنگ)‌ بودن دستگاهی که کار با آن چاپ می‌شود، رنگ زمینه را هم با چهار رنگ اصلی چاپ می‌کنند. 

برای لیبل‌هایی که روی شیشه چسبانده می‌شود، از چهار رنگ اصلی استفاده می‌شود. رنگ طلایی روی لیبل‌های کاغذ متالایزد،‌ رنگ زرد است که روی متالایزد جلوه خاصی پیدا می‌کند و میزان جلای رنگ به دست آمده به غلظت رنگ و نیز جنس کاغذ، بسته به کارخانه تولیدکننده آن‌ها، متفاوت است.

 

با توجه به اهمیت بسته‌بندی در فروش نوشیدنی‌ها و تاثیر لیبل، این پرسش به جای خود باقی است که چرا برای ارتقای کیفیت چاپ چاره‌ای اندیشیده نمی‌شود و دست تولیدکنندگان برای هزینه کردن در این زمینه می‌لرزد؟ آیا خریداران بهای آن را نمی‌پردازند؟

‌ الان دو محصول نوشیدنی هستند که محتوای آنها در یک کارخانه پر می‌شود و حامل یک نوع نوشیدنی هستند، اما به خاطر بسته‌بندی‌های متفاوتی که دارند، یکی به قیمت پایین‌تر و دیگری که بسته‌بندی جذاب‌تری دارد به قیمت بالاتری (حدود 2 برابر) فروخته می‌شود. بنابراین بسته‌بندی می‌تواند در فروش کالا تاثیر داشته باشد. اگر امکان این باشد که بسته‌بندی محصولات با کیفیت بالاتر چاپ و عرضه شوند، هزینه تمام شده خیلی بالاتر نمی‌رود. اما برای انجام هزینه‌های بیشتر مانند چاپ خارج از کشور، باید قیمت محصول را بالا برد، ولی در ایران قانونی به نام قانون حمایت از مصرف‌کننده وجود دارد که بر اساس آن ‌کارخانه‌هایی مثل آرپانوش یا ایستک، نمی‌توانند یکباره قیمت را به طور چشمگیر افزایش دهند.

می‌توان تصور کرد که برای لیبل‌هایی که در ایران تولید می‌شود، متناسب با افزایش قیمتی که در کاغذ تحریر بوده، برای کاغذ متالایز هم افزایش قیمت اتفاق افتاده باشد. با این که نرخ جهانی کاغذ ثابت بوده، به علت افزایش قیمت دلار در ایران، واردات کمتر شده و به طبع آن مشکلاتی برای صاحبان ایستک پدید آمده باشد. برای معاملات با ترکیه نیز چون معامله‌ ارزی است، حالا باید برای داشتن همان میزان لیبل قبلی، چند برابر هزینه شود.

علی‌رغم توجه این شرکت‌ و رقابت محصول در بازار، به نظر نمی‌رسد استاندارد یا گواهی معینی برای چاپ لیبل‌ها اعمال شود. به طوری که در سایت ایستک ادعا می‌شود این کارخانه برای تولید محصول، استانداردهای 9001:2000 ISO را برای مدیریت کیفیت، 14001:2004 ISO را برای مدیریت زیست محیطی و HOSAS 18001-2007 را برای مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی اعمال می‌کند. اما درباره استاندارد چاپ،‌ سخنی به میان نیامده است. گرچه ثبات رنگ در چاپ‌های متنوع کم و بیش در حد قابل قبولی رعایت می‌شود، این شرکت از رنگ‌های اختصاصی برای لیبل بطری‌ها استفاده نمی‌کند. 

 

 با توجه به حجم بالای تولید بطری‌های Pet و ضرورت توجه به مسایل زیست محیطی، شرکت‌هایی مثل ایستک باید به فکر محصولاتی سازگار با طبیعت باشند. ایستک مدت‌ها به بسته‌بندی شیشه‌ای وفادار ماند. شیشه از نظر تجزیه در طبیعت جنس مناسب‌تری است که استفاده مجدد از آن امکان‌پذیر است.

اما با توجه به تقاضای بسیار زیاد برای بطری‌های یک لیتری Pet و همین‌طور بطری کوچک Pet برای اماکنی مثل ورزشگاه‌ها، زندان‌ها و ... که امکان بردن شیشه به درون آن نیست، شرکت ایستک محصولات با بسته‌بندی Pet را هم تولید کرده است. اگر صنعت پتروشیمی خودش محصولی را تولید کند و با قیمت مناسب، در اختیار تولیدکنندگان قرار دهند و یا بخشی از هزینه‌های اضافه شده را دولت به عنوان سوبسید (یارانه) تقبل کند، شاید استفاده از ظروف زیست‌تخریب‌پذیر موجه باشد. در غیر این صورت وارد کردن مواد اولیه Pet زیست‌ تخریب‌پذیر از خارج با این وضعیت، حتی با قیمت‌های قبلی، به صرفه نیست. در نتیجه استفاده از چنین محصولی در صورتی امکان‌پذیر است که مردم از هر لحاظ حاضر به پرداخت بهای آن باشند و این موضوع برای زمانی مناسب است که جامعه مصرف‌کننده باورهای فرهنگی مسوولانه‌ای نسبت به محیط زیست پیدا کند و دست کم بخشی از هزینه آن را بپردازد.

بطری‌های یک لیتری شیشه‌ای نیستند، بلکه از جنس Pet ساخته می‌شوند و می‌توان تاثیر عوامل اقتصادی را در این زمینه دید. اگرچه  توان تولید شیشه در حجم یک لیتر وجود دارد، اما به دلیل افزایش هزینه‌ها از جمله مواد اولیه، تولید، حمل و نقل و غیره، تولید آن توجیه‌پذیر نیست. بطری‌های Pet خیلی ارزان‌تر است. قیمت بطری‌های شیشه‌ای 330 سی‌سی طوری است که هر بطری آن معادل 5/1 برابر یک بطری یک لیتری Pet می‌شود. همچنین بطری شیشه‌ای یک لیتری حتی قیمتی بالاتر از 3 بطری 330 سی‌سی دارد. بنابراین مشتری ترجیح می‌دهد که سه بطری شیشه‌ای بخرد تا یک شیشه یک لیتری. در ضمن رقابت بازار را از لحاظ قیمت نباید نادیده گرفت.

به غیر از مساله هزینه نکته دیگر، سرعت پایین تولید بطری‌های شیشه‌ای در مقایسه با بطری‌های Pet است. بنابراین علی‌رغم این که شیشه لوکس‌تر است و موجب ماندگاری بیشتر محصول می‌شود، به همان دلایل اقتصادی،‌ بعید می‌رسد که در بازار فعلی بتواند بطری‌های یک لیتری Pet را از میدان به در کند.

 با این استدلال دیگر کسی نمی‌پرسد چرا محصولات جدید و نیمه لوکس آرپانوش مانند آرپای آب انگور هم در بطری‌های Pet عرضه می‌شود. در حالی که این محصول می‌توانست در بطری‌های خیلی خوب و لوکس ارایه شود و اگر در آن بسته‌بندی‌ها بود، می‌توانست با کیفیت خوب و قیمت مناسب به فروش برسد. 

برای چسباندن لیبل‌ها به بطری‌ها از چسب خاصی استفاده می‌شود و در تماس با آب (خیس شدن)، لیبل به راحتی از شیشه جدا می‌شود که این امر موجب تسهیل کار بازیافت می‌شود. استحکام چسب‌ها خوب است و تا رسیدن به دست مشتری سالم می‌ماند و فقط با قرارگرفتن در آب گرم، چسب‌ها، چسبندگی خود را از دست می‌دهند. عملیات لیبل چسبانی هم در خط تولید با استفاده از دستگاه لیبل چسبانی انجام می‌شود. شیشه‌ها را شرکت شیشه‌سازی تاکستان تولید می‌کند. 

 

در پایان پرسشی که مطرح می‌شود این است که صنعت لیبل چگونه باید رشد کند. جایی که بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان لیبل نیازی به ارتقای کیفیت لیبل نمی‌بینند و برای آن هزینه و سرمایه‌گذاری نمی‌کنند، چه انتظاری می‌توان داشت؟

به نظر می‌رسد برای تحول در این بخش باید متنظر تولیدکنندگان کوچک‌تر و خلاق‌تر باشیم.